So Sánh Trọng Tài Ad hoc Và Trọng Tài Quy Chế

Khái quát chung về trọng tài ad hoc và trọng tài quy chế

Định nghĩa về trọng tài ad hoc

Trong tiếng Anh, trọng tài vụ việc được gọi là “Ad-hoc arbitration”. Theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010 của Việt Nam: “Trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật này và trình tự, thủ tục do các bên thỏa thuận”. Định nghĩa này nhấn mạnh tính tự do thỏa thuận của các bên trong việc quyết định trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp.

Hiểu một cách đầy đủ hơn, trọng tài vụ việc là hình thức trọng tài do các bên tranh chấp thỏa thuận thành lập để giải quyết một vụ tranh chấp cụ thể và sẽ chấm dứt tồn tại khi giải quyết xong vụ việc đó. Đây là hình thức trọng tài được lập ra để giải quyết những tranh chấp thương mại cụ thể khi có yêu cầu và tự giải thể khi giải quyết xong vụ tranh chấp

Định nghĩa về trọng tài quy chế (trọng tài thường trực)

Theo khoản 6 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010  quy định: “Trọng tài quy chế là hình thức giải quyết tranh chấp tại một Trung tâm trọng tài theo quy định của Luật này và quy tắc tố tụng của Trung tâm trọng tài đó.

Hình thức trọng tài này được tổ chức chặt chẽ, có bộ máy, trụ sở làm việc thường xuyên, thường có danh sách trọng tài viên hoạt động theo điều lệ và quy tắc tố tụng riêng. Hầu hết các tổ chức trọng tài lớn, có uy tín trên thế giới đều được thành lập theo mô hình này dưới những tên gọi như trung tâm trọng tài, ủy ban trọng tài, viện trọng tài, hội đồng trọng tài quốc gia và quốc tế… nhưng chủ yếu và phổ biến được tổ chức dưới dạng các trung tâm trọng tài.

So sánh trọng tài ad hoc và trọng tài quy chế

Về cơ cấu tổ chức và quản lý

• Trọng tài ad hoc: Không có tổ chức quản lý thường trực. Các bên tự thỏa thuận và tổ chức toàn bộ quá trình giải quyết tranh chấp (từ chọn trọng tài viên, quy tắc tố tụng đến địa điểm, ngôn ngữ…).
• Trọng tài quy chế: Được quản lý bởi một tổ chức trọng tài chặt chẽ, có trụ sở làm việc thường xuyên (như VIAC tại Việt Nam, ICC quốc tế) thường có danh sách trọng tài viên hoạt động theo điều lệ và quy tắc tố tụng riêng.

  

Về chi phí và thời gian giải quyết

• Trọng tài ad hoc: Chi phí thường linh hoạt, có thể tiết kiệm do không phải trả phí quản lý cho tổ chức trọng tài. Tuy nhiên, nếu tranh chấp phức tạp hoặc phát sinh nhiều vấn đề thủ tục, chi phí có thể tăng do các bên phải tự xử lý.
• Trọng tài quy chế: Có biểu phí rõ ràng, thường cao hơn do bao gồm phí hành chính và quản lý. Đổi lại, thời gian giải quyết có thể ổn định hơn nhờ quy trình chuẩn hóa, tránh trì hoãn do tranh chấp về thủ tục.

Về thủ tục và tính linh hoạt

• Trọng tài ad hoc: Linh hoạt tối đa, các bên có thể xây dựng thủ tục riêng phù hợp nhu cầu. Nhưng nếu các bên không có kinh nghiệm, sự linh hoạt có thể trở thành bất lợi, dẫn đến tranh cãi kéo dài về quy trình.
• Trọng tài quy chế: Thủ tục được quy định sẵn trong quy tắc tố tụng, ít linh hoạt nhưng đảm bảo tính rõ ràng, minh bạch và hiệu quả, đặc biệt trong các vụ việc có nhiều bên hoặc giá trị lớn.

Khi nào nên chọn trọng tài ad hoc

Các bên có kinh nghiệm trọng tài: Nếu các bên đối tác đã quen với trọng tài hoặc am hiểu luật, có thể tự quản lý toàn bộ quá trình tố tụng mà không cần tổ chức trung gian.

Tối ưu chi phí: Không phải trả phí quản lý cho tổ chức trọng tài, phù hợp với tranh chấp giá trị vừa hoặc nhỏ.

Yêu cầu thủ tục linh hoạt, đặc thù: Khi tranh chấp cần các thủ tục hoặc điều kiện riêng mà các quy tắc chuẩn của tổ chức trọng tài không đáp ứng.

Khi nào nên chọn trọng tài quy chế (BBIAC)

Cần cơ chế thủ tục chuẩn, chuyên nghiệp: BBIAC cung cấp bộ phận thư ký và quy tắc tố tụng rõ ràng, giảm rủi ro về thủ tục.

Tranh chấp phức tạp hoặc giá trị lớn: Nhiều bên tham gia, hợp đồng quốc tế, hoặc vụ việc phức tạp nên chọn trọng tài quy chế để quản lý vụ việc hiệu quả.

Cần bảo đảm thi hành phán quyết quốc tế: Uy tín của tổ chức trọng tài giúp phán quyết được công nhận và thi hành dễ dàng ở nước ngoài.