Vì sao doanh nghiệp nên ưu tiên hòa giải thương mại thay vì kiện tụng?

Tháng 3 28, 2025

1. Hòa giải thương mại mang lại những lợi ích gì so với kiện tụng?

1.1. Tiết kiệm thời gian và chi phí so với kiện tụng kéo dài

Hòa giải thương mại mang lại lợi thế vượt trội về mặt thời gian và chi phí so với các thủ tục tố tụng tại tòa án. Trong khi một vụ kiện thương mại có thể kéo dài hàng năm trời, qua nhiều cấp xét xử và tốn kém hàng tỷ đồng cho án phí, luật sư, chi phí giám định và các chi phí phát sinh khác, thì hòa giải thường chỉ diễn ra trong vài tuần hoặc vài tháng với chi phí thấp hơn đáng kể. Các bên không phải trả chi phí cho thủ tục tố tụng phức tạp, không cần thuê các đội ngũ luật sư đông đảo, và có thể chủ động kiểm soát chi phí thông qua việc quyết định thời gian, địa điểm và phạm vi hòa giải. Việc giải quyết tranh chấp nhanh chóng còn giúp doanh nghiệp tránh được những tổn thất gián tiếp như lãng phí thời gian và nguồn lực quản lý, mất cơ hội kinh doanh, và sụt giảm hiệu suất hoạt động do phải tập trung vào vụ kiện.

1.2. Giữ gìn quan hệ đối tác và uy tín doanh nghiệp

Một trong những ưu điểm nổi bật của hòa giải thương mại là khả năng duy trì, thậm chí cải thiện mối quan hệ giữa các bên tranh chấp. Khác với tố tụng tại tòa án – nơi các bên đối đầu trực tiếp và tạo ra tình thế “được-mất” rõ ràng, hòa giải tạo môi trường hợp tác, khuyến khích các bên cùng tìm kiếm giải pháp “đôi bên cùng có lợi”. Quá trình hòa giải giúp các bên hiểu rõ hơn quan điểm, lợi ích và những khó khăn của nhau, từ đó xây dựng sự thấu hiểu và tin tưởng lẫn nhau. Đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh, việc duy trì mối quan hệ với đối tác, nhà cung cấp hay khách hàng thường mang lại giá trị kinh tế lâu dài lớn hơn nhiều so với lợi ích ngắn hạn từ một phán quyết có lợi. Ngoài ra, giải quyết tranh chấp một cách kín đáo, chuyên nghiệp thông qua hòa giải còn giúp doanh nghiệp bảo vệ uy tín, hình ảnh thương hiệu và tránh những đánh giá tiêu cực từ công chúng.

1.3. Tính linh hoạt và bảo mật trong quá trình giải quyết tranh chấp

Hòa giải thương mại mang đến sự linh hoạt vượt trội mà không phương thức giải quyết tranh chấp nào khác có thể sánh được. Các bên có quyền tự quyết định về mọi khía cạnh của quá trình hòa giải, từ việc lựa chọn hòa giải viên, thời gian, địa điểm, đến quy trình và nội dung thỏa thuận cuối cùng. Phạm vi của hòa giải không bị giới hạn bởi đơn khởi kiện hay quy định pháp luật, mà có thể mở rộng để giải quyết nhiều vấn đề liên quan, thậm chí bao gồm cả những khía cạnh về mối quan hệ, tình cảm mà tòa án không thể xem xét. Về tính bảo mật, khác với phiên tòa công khai, mọi thông tin trong quá trình hòa giải đều được giữ kín. Điều này đặc biệt quan trọng khi tranh chấp liên quan đến bí quyết kinh doanh, công nghệ, thông tin tài chính nhạy cảm hoặc các vấn đề có thể ảnh hưởng đến danh tiếng doanh nghiệp. Tính bảo mật cũng tạo không gian an toàn cho các bên chia sẻ thông tin, quan điểm và đề xuất một cách cởi mở mà không lo ngại thông tin này sẽ bị sử dụng bất lợi trong các thủ tục tố tụng sau này.

2. Doanh nghiệp nên lựa chọn hòa giải thương mại trong những tình huống nào?

2.1. Khi tranh chấp có thể thương lượng và đạt được thỏa thuận

Doanh nghiệp nên lựa chọn hòa giải khi tranh chấp có không gian cho thương lượng và các bên có thiện chí trong việc tìm kiếm giải pháp chung. Điều này đặc biệt phù hợp trong các tình huống sau: khi tranh chấp phát sinh từ sự hiểu lầm hoặc thiếu thông tin rõ ràng giữa các bên; khi các bên đều có lợi ích chính đáng cần được bảo vệ và có thể đạt được thỏa hiệp; khi vụ việc phức tạp với nhiều khía cạnh kỹ thuật, đòi hỏi giải pháp sáng tạo nằm ngoài khuôn khổ pháp lý thông thường; hoặc khi các bên đều muốn giải quyết tranh chấp nhanh chóng để tập trung vào hoạt động kinh doanh. Hòa giải đặc biệt hiệu quả trong các tranh chấp về hợp đồng thương mại, tranh chấp giữa cổ đông, tranh chấp về sở hữu trí tuệ, tranh chấp giữa doanh nghiệp và khách hàng, hoặc tranh chấp nội bộ trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là tất cả các bên phải có thiện chí, cởi mở và sẵn sàng thỏa hiệp để đạt được giải pháp chung.

*Vì sao doanh nghiệp nên ưu tiên hòa giải thương mại thay vì kiện tụng?*

2.2. Khi doanh nghiệp muốn giữ bí mật thông tin kinh doanh

Doanh nghiệp nên ưu tiên lựa chọn hòa giải thương mại khi cần bảo vệ bí mật kinh doanh và thông tin nhạy cảm. Trong nhiều trường hợp, nội dung tranh chấp có thể liên quan đến dữ liệu tài chính, chiến lược kinh doanh, công nghệ độc quyền, danh sách khách hàng, hoặc các thông tin mật khác mà nếu bị công khai có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp. Với nguyên tắc bảo mật nghiêm ngặt, hòa giải đảm bảo rằng mọi thông tin trao đổi trong quá trình giải quyết tranh chấp đều được giữ kín, không bị tiết lộ ra bên ngoài. Các bên thường ký thỏa thuận bảo mật trước khi bắt đầu hòa giải, và hòa giải viên cũng bị ràng buộc bởi nghĩa vụ bảo mật nghề nghiệp. Điều này tạo môi trường an toàn cho việc trao đổi thông tin và đưa ra các đề xuất giải quyết mà không lo ngại về việc thông tin nhạy cảm bị rò rỉ. Hòa giải đặc biệt phù hợp cho các tranh chấp liên quan đến sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, hợp đồng đại lý phân phối, hoặc các tranh chấp mà nội dung nếu bị công khai có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giá cổ phiếu, uy tín thương hiệu hoặc vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

3. Cách để giải quyết tranh chấp bằng Trung tâm trọng tài thương mại quốc tế Bigboss

Để giải quyết tranh chấp bằng phương pháp trọng tài thương mại tại BBIAC. Quý khách hàng có thể ghi vào hợp đồng 1 trong 2 nội dung sau:

3.1. Điều khoản trọng tài mẫu

Ngoài ra, các bên có thể bổ sung:

(a) số lượng trọng tài viên là [một hoặc ba].

(b) địa điểm trọng tài là [thành phố và/hoặc quốc gia].

(d) ngôn ngữ trọng tài là [ ].** Ghi chú: *

Chỉ áp dụng đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài **

Chỉ áp dụng đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài hoặc tranh chấp có ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

3.2. Điều khoản trọng tài mẫu theo thủ tục rút gọn

“Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc liên quan đến hợp đồng này sẽ được giải quyết bằng trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Thương mại Quốc tế BIGBOSS (BBIAC) theo Quy tắc tố tụng trọng tài của Trung tâm này. Các bên thỏa thuận rằng tố tụng trọng tài sẽ được tiến hành theo Thủ tục rút gọn quy định tại Điều 37 của Quy tắc tố tụng trọng tài của BBIAC.”

Ngoài ra, các bên có thể bổ sung:

(a) địa điểm trọng tài là [thành phố và/hoặc quốc gia].

(b) luật áp dụng cho hợp đồng là [ ].*

Ghi chú:

* Chỉ áp dụng đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài

** Chỉ áp dụng đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài hoặc tranh chấp có ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài